Pazartesi, Eylül 24, 2007

Uc ay daha gecti...


Adet oldugu uzere basligini atmistim Goldman Sachs'in 2. ceyrek sonuclarini yazarken. Gecen hafta birbiri ardindan Wall street firmalari karlarini acikladi. Mortgage / Subprime piyasalarindaki cokus ve muazzam kayiplar tum sirketleri etkiledi.

Goldman'in da cok ciddi kaybi oldugunu biliyorduk ama diger firmalarla karsilastirilinca, durumunun daha iyi oldugunu duyuyorduk. Lehman Brothers'in %70 kar artisi aciklamasinin ardindan, beklentiler iyilesti ama Persembe gunu sirket Mortgage piyasasindaki 1.7 milyar dolarlik kaybina ragmen 138 yillik tarihinin en iyi 3. karini acikladi!

Son 3 ayda, 12.33 milyar dolar net gelir elde etmis GS. Net kazanc 2.85 milyar dolar. Sirketin hisse senedi sahiplerine yillik getirisi %36'ya cikmis. Boylece Wall Street'in en karli sirketi olmaya devam etmis oluyor GS.

Bu yil maas arti ikramiyeler icin gecen yilin rekorunun da uzerinde, 16.9 milyar dolar ayirmis sirket. Ileriye donuk optimistik mesajlar veriliyor.

Ben o kadar optimsitik degilim. Agustos ayinda 175 dolara dusen GS hisse senetleri bugun 212 dolar ama 3 ay evvel 210 dolar idi. Aralik 2006'da rekor kar aciklandiginda 200 dolar idi. Geriye donup baktigimda, ben 2004'de sirkete girdigimden beri 100 dolar civarindaki hisse sendi ikiye katlanmis, 20bin kisilik sirket 35bine cikmis (yalniz yeni ise alinanlarin buyuk bir cogunlugu Hindistan'da basladi), ama piyasalardaki mortgage soylentilerinin ciktigi gecen yil sonundan itibaren hisse senedi yerinde sayiyor diger Wall street sirketlerinde oldugu gibi.

Gecen hafta ABD Merkez bankasi baskani piyasalardaki kredi sikintisini gidermek icin bankalar arasi faizleri 0.5 kirdi, 4.5'a cekti. Birden wall street sahlandi. Bir gunde, son 6 yilin en buyuk sicrayisini yapti piyasalar. Bana anlamli gelmiyor...

ABD piyasalarini takip etmiyor bile olsaniz son bir kac yildir olan biten hakkinda yuzeysel bir seyler duymussunuzdur. ABD'de emlak piyasasi ucuyordu son 5-6 yildir. Parasi olan yatirimci getirip parasini Amerikan Hazinesine yatirmaya devam etti (hani su Cin'in 1 trilyon dolarlik ABD yatirimi hikayesini duymussunuzdur). Hazine bankalara ucuz kredi verdi, yanlis hatirlamiyorsam %2.5'a kadar dustu faizler...

Amerika'da yasayanlar icin ucuz kredi almak mumkun oldu. Insanlar bu kredilerle, ev aldilar, evlerini/arabalarini yenilediler, ipin ucu da iyice kacti. Wall Street yeni yeni formuller uretti, sub-prime mortgage securities denen bir urun furyasi cikti ortaya ve bu urunu dunyanin dort bir tarafindaki yatirimcilar, bankalar satin aldilar. O yuzden bu piyasadaki kriz her yeri etkiliyor. Miami'de birileri mortgage'ini odeyemiyor, bakiyorsunuz bu yuzden Almanya'nin bir yerinde bir banka bativeriyor. Cunku aslinda o krediyi, bu sub-prime kagidini alan banka vermis...

Peki niye odeyemiyor insanlar? soyle bir ornek vereyim. Diyelim ev alacaksiniz. Maasiniza bakiyorsunuz, almak istedigininz eve bakiyorsunuz, olacak is degil. Kimse size o kadar krediyi vermez normalde, yani prime-mortgage alamiyorsunuz. Ama birileri size diyor ki, tamam ben sana veririm borc ama prime rate %6 ile degil %8-9 ile veririm.

Simdi bir terslik var burda di mi? %6 vermiyorlar size, cunku 'riskli' gorunuyorsunuz. Eee %6'yi odeyemeyecek olan %8i nasil odeyecek? Banka guya %2 risk premium'u aliyor, eger olurda odeyemezsen, bankaya gececek ev, satip parasini alacak banka. O arada sizin odediginiz paralari da ic etmis olacak.

Gel gor ki, bir suru insan odeyemeyince, bu sefer banka evi satmaya kalktiginda alici kalmiyor ortada ve evin fiyati dusuyor, banka verdigi borcu geri alamiyor konumuna dusuyor.

Bu sefer, yogurdu ufleyerek yeme hali bas gosteriyor. Durumunuz iyi, ev almaya kalkiyorsunuz, %6'yi odeyecek durumdasiniz da ama banka urkmus ya, vermiyor size kredi. Evi gectik, ama is orda kalmiyor, krediye ihtiyac duyan is yerleri de bu krediyi bulamadigi icin krize giriyor. Is yapamayinca, isci cikartiliyor. Issizlik bas gosterince, herkes kemerleri sikmaya basliyor. Para harcanmayinca, is yerleri daha az is yaptiklari icin isci cikartmaya basliyor/devam ediyor. Durumun gittikce kotulestigi kisir bir dongu cikiyor ortaya. Buna 'vicious circle' (Turkce piyasa deyimi nedir bilmiyorum) deniliyor.

Iste Merkez Bankasi ortadaki bu kredi sikintisini asmak icin faizleri asagi cekti. Avrupa'da pek cok merkez bankasi da piyasaya para pompaladi. Ortada guvensizlik hakim oldugu icin ben yine de kotumserim. Buyuk bir ihtimalle bir sonraki sefere GS'in 3 aylik kazancini buraya yazarken verecegim rakamlar hic iyi olmayacak. Du bakalim...

Unutmadan, bu yazi icin rakamlari arastirirken "How do I work" (Nasil calisiyorum) baslikli cok guzel bir yaziya rastladim. Buyuk sirketlerin buyuk buyuk adamlari nasil calisiyorlarmis merak ediyorsaniz bir goz atin.

Hiç yorum yok: