Thomas Friedman, deli filan degil tabii, ama kitap basligini "Dunya Duz" diye secmis. 72 haftadir kitap ABD'de en cok satan ilk 10 listesinde. Aslinda epeyce karisik, ve daha once yazdigi kitap ve yazilardan epeyce bir alinti var. Kitabin geri kalaninin da yaptigi gorusmelere oldukca fazla yer vermis ve kendi mesajini onlar araciligi ile iletiyor. Neler anlatiyor bize Friedman?
Rakamlari seviyor ve 11 Eylul (9/11)'i ters cevirip 11/9/1989'da Berlin Duvarinin yikilmasi ile dunyanin yeni bir duzene adim attigini soyluyor. Bu dunyada, aciklik ve umut var. Netscape dot com furyasini baslatiyor. Telekom firmalari bu donemde korkunc yatirimlar yapip dunyanin 4 bir tarafina fiber optik aglar dosuyorlar. Linux ve open source ile ucuz isletim sistemleri ve degisik bir mentalite dunyayi kasip kavuruyor. Y2K sirasinda ABD ve diger gelismis ulkelerdeki yetismis bilgisayarcilar talebe yetisemedigi icin Hindistan'daki Ingilizce bilen bilgisayar muhendisleri isin icine giriyor (outsourcing). Cin, disariya aciliyor ve ucuz is gucuyle dunyanin uretim merkezi (Workshop) haline geliyor.
Dot com patlayinca, bu sefer milyarlarca dolarlik fiber optik dosenmis ve tam son kullaniciya gidecek kablolar dosenecekken para kalmadigi ve mevcut sistemin kullanicisi olmadigi icin fiyatlar dusuyor, telekom sirketleri batiyor. Hindistan'dan gelen muhendisler evlerine donduler ama dosenen fiber optikler sayesinde uzaktan ayni isi daha ucuza yapmaya basladilar ve outsourcing hizlandi.
Uretimini Cin'e kaydiran rakipleri ile mucadele edebilmek icin, diger sirketler de outsourcing'e basvurup uretimi Cin'e kaydiriyor ve bu yaklasim cig gibi buyuyor. Hindistan'da servis sektorunde ayni ruzgari yakaliyor. Meksika, bu durumdan olumsuz etkileniyor ve NAFTA gibi Free Trade anlasmalarina imza atmis olmasina ragmen bu firsati iyi degerlendiremiyor.
9/11 gerceklesiyor ve ABD'de yeni olusturulan guvenlik kurumlari, ogrencilere zorluk cikartip ABD'ye beyin gocunun cok cok azalmasina sebep oluyor. ABD'de yuksek egitim goren muhendislerin Cinliler ve Hintliler cok buyuk bir yuzdeye sahip oldugundan, bu durumun Amerika'nin gelecegi acisindan tehlike olusturdugu ongorulerine Cumhuriyetci tayfa kulak asmiyor. Cin'in 5 yilda uluslararasi yayin sayisini 10 katina cikartmasina bile "Tum dunyada 500,000'e yakin Uluslararasi bilim yayini yapiliyor. ABD dususe ragmen hala 150,000'e yakin yayin yapiyor. Cin ise su anda 12,000 civarinda" seklinde yaklasiyor.
Kitapta uzun uzun devasa Amerikan sirketlerinin olusturdugu Supply Chain'lerden bahsediyor. Logistic sirketleri sayesinde kucuk sirketlerin de buyuk sirketler gibi calisabildigini anlatiyor. Ornegin bilgisayariniz bozuldu UPS'e verip tamire gonderdiniz. Aslinda tamiri yapan UPS. Bir bilgisayar siparisi verdiniz, dunyanin 4 bir tarafindan parcalar Cin ya da baska bir uzak dogu ulkesine ulasiyor ve birlestirilip size gonderiliyor (Tolga'ya notebook siparisi verirken, Sen Dell'e veriyorsun ama aslinda o siparis direkt Cin'e gidiyor demistim. Gercekten'e 3. Shanghay'dan notebook yola cikmis 4. bize ulasti).
ABD hukumeti Reagan doneminden itibaren sistemli bir sekilde isverenlerin tarafini tutuyor (pro-business) ve orta direk gittikce artan bir hizla eriyor. Benzer yapilanmalari dolayisiyla M. Thacher'da bol bol alkis topluyor. Outsourcing onu alinmaz bir hale geliyor. Friedman'a gore bugun ki islerin buyuk bir cogunlugu, daha ucuz ulkere kaydirilacak ve bundan kacis yok. ABD'de sadece katma degerli isler kalacak. Outsource edilmeyen islerde calisanlarin maaslari dusecek. Bize onerisi de, outsource edilemeyecek bir iste calismamiz ya da surekli egitim ve kendini gelistirme ile yeni islere adapte olmamiz.
Globalizasyon ile isverenlerin ve kapitalin ozgurce daha ucuz ulkelere gitmesi sonucu zenginlesen, buyuyen Cin'in hedefinin her konuda ABD'yi gecmek oldugunu O da goruyor. Cin'e ve Hindistan'a tasinan Arastirma Merkezlerinin simdiden ABD ile yarismaya basladigini soyluyor. Ama bir yandan da buna sebep olan globalizasyon ve herseyi savunurken bir yandan da ABD'nin yeni isler ureterek lider kalabilecegini umut ediyor ve gecmisten ornekler veriyor...
Globalizasyon ve outsourcing'i isyerlerimizde goruyoruz zaten. Surekli haberlerini aliyor hatta icinde yasiyoruz. Bir bolum Hindistan'da aciliyor, sonra ordakilere egitim veriyoruz. Sonra da o bolumun ABD kisminda calisanlar azaltiliyor veya hepten kapatiliyor. Goz gore gore duvara toslamak bu olsa gerek :) Isveren acisindan degisen bir sey yok, o karini arttiriyor ama calisanlar acisindan degisek cok. Du bakalim...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder